Te cechy powodują, że komunikacja z nim na temat poruszony w pierwszym poście (ale nie tylko) może odbywać się nieco inaczej niż z poprzednim grupami.

No ale to, razem z zaleceniami dla wspomnianych już wcześniej 4 „gatunków”  będzie przedmiotem ostatniego postu w tym cyklu. Od jutra muszę na parę dni wyjść z Gypsy Mode i zająć się poważnymi sprawami biznesowymi, dlatego proszę o chwilę cierpliwości. W międzyczasie zapraszam do dyskusji w komentarzach.

Od czasu do czasu słyszę od osób w różnym wieku, że jest już dla nich za późno aby zacząć życie według ich wyobrażeń i pragnień. To bardzo smutne stwierdzenie, zwłaszcza jak słyszy się je od ludzi w wieku poniżej trzydziestki i już dawno chciałam napisać post na ten temat. Problemem było znalezienie odpowiednich przykładów. Mam co prawda kilka takich z własnego życia, ale jakoś nie bardzo chciałem je przytaczać. Całe szczęście kilka tygodni temu, oglądając w Berlinie audycję w publicznej telewizji (która w przeciwieństwie do jej polskiej karykatury miewa sporo wartościowych programów i dyskusji) natknąłem się na tak ekstremalny przykład słuszności zasady przytoczonej w tytule, że wszystkie moje „wymiękają” :-) W międzyczasie, przeczytałem też książkę w której ta pani bardzo otwarcie opisała całą historię i zacznę od kilku faktów, które uzmysłowią Wam jak wielkie były przeszkody, zarówno te „obiektywne”, jak i te czysto psychologicznej natury, które przed nią stały.

• Elfriede Vavrik jest ponad 80 letnia Austriaczką mieszkająca pod Wiedniem. Jeżeli potrzebujecie wsparcia dla wyobraźni co to oznacza, to przyjrzyjcie się komuś znajomemu w tym wieku
• Odebrała bardzo konserwatywne katolickie wychowanie, gdzie seks był absolutnym tabu
• W młodości była chudą kobietą, która uważała się za nieatrakcyjną
• Miała dwóch mężów, pierwszy uprawiał seks w myśl zasady wejść-dojść-wyjść, drugi był niedomytym alkoholikiem, który ja praktycznie po pijanemu gwałcił
• Po drugim rozwodzie w wieku 40 lat, mając w międzyczasie 3 synów na utrzymaniu postanowiła zakończyć historie z mężczyznami i skoncentrować się wyłącznie na prowadzeniu jej małego sklepu papierniczo-księgarskiego i wychowaniu dzieci. To absorbowało ja tak bardzo, że do przejścia na emeryturę w wieku ponad 78 lat nie miała ani czasu ani ochoty na jakiekolwiek bliższe kontakty z mężczyznami
• Po przejściu na emeryturę zaczęła mieć poważne kłopoty z bezsennością. Jak miała ponad 79 lat poszła z tym do lekarza, aby przepisał jej silne środki uspokajające i nasenne. Lekarz, zamiast spławić ja receptą, po zanalizowaniu sprawy bardzo taktownie powiedział, że leki nasenne mają silne skutki uboczne i może lepiej poczekać z ich stosowaniem, a zamiast tego poszukać sobie mężczyzny :-) Na to Elfriede stwierdziła, że ma 79 lat, a do tego od 40 lat nie współżyła, więc jak on sobie to wyobraża. Lekarz na to, że są mężczyźni preferujący starsze panie i jeśli takiego znajdzie, to rozwiązałoby to jej problem.

Teraz zatrzymajmy się chwilę i przeczytajmy powyższe punkty i spróbujmy wczuć się w to, co działo się w jej głowie. Możecie sobie wyobrazić ogrom niepewności i „logicznych” argumentów przemawiających przeciwko idei jej doktora? Wielkie tabu istniejące zarówno w jej głowie jak i w społeczeństwie (seks jest dla młodych i pięknych) z którym też trzeba było dać sobie radę?

Co z tego wynikło?
Znającym język Goethe’go polecam lekturę jej książki „Nacktbadestrand” (Plaża nudystów), gdzie ta kobieta opisuje swoje perypetie tak otwarcie i bezpośrednio, a jednocześnie bardzo ładnym, pozbawionym wulgarności niemieckim, że gdybym nie widział jej w telewizji, to nie uwierzyłbym że pisała to prawie 81 letnia kobieta.
Dla innych duży skrót poniżej (bez pikantnych szczegółów :-))

• W Austrii jest taki magazyn bezpłatnych ogłoszeń i tam na początku Elfriede zamieściła ogłoszenie „Dama w wieku 69 lat szuka młodszego mężczyzny do seksu bez zobowiązań”. Pani, przyjmująca ogłoszenie przez telefon poradziła jej aby „odmłodzić się” o 10 lat i to był ostatni raz, kiedy nasza bohaterka to zrobiła.
• Bardzo wiele odpowiedzi było wulgarnych, prostackich lub pełnych oburzenia, ale… kilka było akceptowalnych. Jeden z nich okazał się sympatycznym przedsiębiorcą, mającym firmę, dom, żonę i dzieci, z nim w końcu poszła do łóżka. Podczas tego seksu miała swój pierwszy w życiu orgazm (79 lat!!!)
• Nie chciała się uzależniać od jednego mężczyzny, więc kontynuowała poszukiwania i „testowanie”. Jej celem było znalezienie kilku facetów którzy: byli dla niej dobrzy w łóżku, można było z nimi ciekawie porozmawiać i…. musieli mieć stałe partnerki, bo Elfriede nie chciała mieć nikogo permanentnie na głowie :-)
• W wieku lat 80 miała swój pierwszy seks analny
• Jedna z poznanych osób, ze względu na jej skłonności SM została zdyskwalifikowana jako partner do seksu, ale została partnerem do rozmów i to właśnie ten mężczyzna powiedział jej o internecie i możliwości ogłaszania się tam :-)  W rezultacie to on umieszczał dla niej anonse i dokonywał pierwszej selekcji kandydatów. W sumie zgłosiło się ponad 100 osób, kilkadziesiąt z nich zasługiwało na bliższe „przyjrzenie sie” :-)
• Rezultat końcowy to wyłonienie, jak pisze Elfriede jej „czterech Muszkieterów”, którzy zostali jej stałymi partnerami i zakończenie okresu poszukiwań. Jako ciekawostka byli oni w wieku 22 (!!) do 44 lat, każdy miał żonę lub przyjaciółkę, każdy wiedział, że nie jest jedynym (ale nie znali się wzajemnie). Ci Muszkieterowie w pełni zaspokajali jej potrzeby zarówno seksualne i towarzyskie, co najwyraźniej dobrze jej zrobiło i robi :-)
• W wieku ponad 80 lat Elfriede napisała książkę, z której czerpałem większość podanych informacji, egzemplarz który mam to jest już 8 wydanie :-) wystapiła tez w kilku dyskusjach telewizyjnych, na przykład możecie ją zobaczyć i usłyszeć tutaj: http://www.youtube.com/watch?v=cAogJuD54XI
  Jeśli znacie niemiecki warto posłuchać wszystkiego :-)

Po co przytaczam te historię?
Nie chodzi mi o pochwałę gerontofilli czy też określonych gustów ludzkich. Nie chodzi mi o ocenę moralną (wszyscy zainteresowani to dobrowolnie działający dorośli i nikomu z nich nie dzieje sie krzywda) Chodzi o to, aby zobaczyć jak człowiek z poważnym, leżącym w bardzo delikatnej materii  problemem, nie mający według „zdrowego społecznego rozsądku” żadnych szans na jego rozwiązanie poradził sobie ku zadowoleniu swoim, jak i wszystkich bezpośrednio zainteresowanych. O zastanowienie się, jak w porównaniu do Elfriedy wygląda stopień trudności naszych problemów i o przemyślenie, że może zbyt szybko, zbyt łatwo godzimy się z przysłowiowym losem, zamiast używając tego, co mamy do dyspozycji łapać przysłowiowego byka za rogi.

Dziś mam do Was dość wyjątkową prośbę. Zanim opisałem te historię opowiedziałem ją wielu osobom w różnym wieku i różnej sytuacji życiowej. Sporo z nich podziękowało mi za inspirację, parę poprosiło nawet o przetłumaczenie tej książki obiecując zajęcie się jej wydaniem. Na to, zajęty moim życiem i własną książką nie mam czasu, dlatego napisałem ten post. Proszę rozpropagujcie jego istnienie, może dla kogoś, kto widzi przed sobą tylko ścianę będzie to impuls do działania, problem w tym, że musi na ten impuls się natknąć. Pomóżcie mu w tym!

Oczywiście jak zwykle bardzo chętnie podyskutuję też z Wami w komentarzach, choć dziś dopiero wieczorem będę miał na to czas

Dziś porozmawiajmy o bardzo istotnej kwestii charakteru człowieka, a mianowicie o stabilności emocjonalnej. Bardzo często mam wrażenie, że dobierając sobie partnerów do mniej lub bardziej trwałych relacji zwracamy zbyt mała uwagę na ten czynnik, co potem bardzo negatywnie odbija się na naszej jakości życia.
Dla zilustrowania o co mi chodzi posłużę się bardzo prostym przykładem kulki spoczywającej na różnych powierzchniach.

W tym układzie kulkę można stosunkowo łatwo wychylić z położenia równowagi, ale puszczona wolno sama do niego wróci.
W przełożeniu na człowieka opisuje to osobę, która jest dość wrażliwa (łatwe wychylenie z położenia neutralnego) a jednocześnie posiada wewnętrzną stabilność własnych emocji i w miarę szybko wraca do stanu normalnego bez udziału siły (osoby) z zewnątrz. Z mojego punktu widzenia jest to normalny, zdrowy pod tym względem człowiek z którym można przedsięwziąć wiele różnych rzeczy.
Oczywiście im bardziej wklęsłą jest ta powierzchnia tym trudniej wychylić tę kulkę, w skrajnym przypadku będzie ona zablokowana pomiędzy ściankami jak na następnym rysunku.

Takie podejście jest bardzo dobre dla pilota samolotu, którym będę w sobotę leciał do Polski, ale w życiu prywatnym kompletny brak emocji u partnera może być bardzo zubażający.

Przeciwieństwem ostatniego podejścia jest następujący i niestety dość często występujący układ:

Tutaj wystarczy już najdrobniejszy impuls, aby kulka coraz szybciej zaczęła się staczać w dół i potrzeba jest zewnętrznej siły (czasem nawet znacznej) aby ten proces powstrzymać i ewentualnie wrócić z nią do pierwotnego położenia. Takie zachowanie często widzę u ludzi w Polsce, drobna przyczyna powoduje samorzutne „nakręcanie się” danej osoby i sytuacja szybko eskaluje i eskaluje.   Jeżeli jesteście na etapie poznawania drugiej osoby, to zalecam pilne wypatrywanie znaków ostrzegawczych, świadczących o takim problemie potencjalnego partnera/partnerki. Ludzie o takim wzorcu reakcji mogą być na co dzień przemiłymi osobami, o wielkim sercu i pełnymi innych zalet. Nie zmienia to niestety faktu, że dla człowieka, który zamierza mieć wysoka jakość życia i współżycia z innymi taki potencjalny partner to proszenie się o problemy i frustracje.
Dodatkowo, takie zachowanie może być symptomem leżących głębiej, znacznie poważniejszych problemów, z którymi na pewno nie chcielibyście być skonfrontowani (chyba że ktoś jest psychoterapeutą). Po co Wam to? Stanowczo odradzam (a rzadko tak zdecydowanie wypowiadam się na tych łamach)

Łagodniejszym przypadkiem powyższej przypadłości jest osoba, którą można porównać do kulki spoczywającej na płaskiej powierzchni. W tym przypadku jakikolwiek impuls zakłócający też spowoduje ruch kulki ograniczony tylko tarciem i oporem powietrza, ale przynajmniej nie mamy tutaj efektu samowzmacniania :-)

O ile możemy ewentualnie akceptować takie osoby jako luźnych znajomych, to też odradzam wiązanie się z nimi na dłużej. Chyba że ktoś lubi „pracę nad związkiem” zamiast delektowania się nim, masochistów przecież nie brakuje.

Każdemu z Czytelników zalecam też zrobienie „rachunku sumienia” jak to wygląda u każdego z nas. Bycie niestabilnym emocjonalnie skazuje nas na utratę wielu atrakcyjnych możliwości w życiu i mam teraz na myśli nie tylko relacje z innymi ludźmi. Tutaj bardzo przydatną może okazać się szczera informacja zwrotna od kogoś bliskiego, choć oczywiście wymaga ona zawsze zweryfikowania.

Na ile sprawdzacie ten czynnik u potencjalnych partnerów/partnerek i jakie są Wasze doświadczenia w tym względzie?

Bardzo gorąca dyskusja w poprzednim poście o przemocy wobec dzieci skłoniła mnie do poproszenia Anny Polek,  aby z punktu widzenia matki i zajmującej się problematycznymi dziećmi terapeutki napisała ten post gościnny. Jestem przekonany, iż będzie to wartościowe uzupełnienie naszych rozważań. Życzę ciekawej lektury i zapraszam do zadawania Annie pytań, bo tym razem mamy do czynienia z fachowcem w tej dziedzinie.

_________________________________________________________________________

Zainspirowana toczącą się dyskusją, a także na prośbę Alexa pozwoliłam sobie na napisanie tego postu gościnnego. Jest on zbiorem moich refleksji, pisanych z punktu widzenia człowieka, który też kiedyś był zbity, jak również matki, która poszukiwała (i błądziła!) innych metod wpływania na własne dzieci, niż te wyniesione z domu, ale także z punktu widzenia pedagoga, terapeuty, przed którym stawia się trudne zadanie „naprawy dziecka”, na które klaps już nie działa. Naprawić trzeba zawsze najpierw rodziców.

Klaps jest przemocą. Jest wykorzystaniem siły i pozycji dorosłego do osiągnięcia swoich celów. Przemoc zawsze przynosi szkodę, choć nie zawsze natychmiastową. Najgorsza w skutkach jest przemoc skierowana przeciwko dziecku przez osobę najbliższą jaką jest rodzic. Rodzic jest pierwszym „ważnym kimś”, który wprowadza nas w świat. To w jego oczach się przeglądamy i uzyskujemy pierwsze informacje zwrotne o sobie: jaki jestem, na co zasługuję, czy można na mnie liczyć, czy dam radę naprawić błąd?  Bicie rodzica jest tym ciężkie w skutkach, bo uruchamia pewien mechanizm w podświadomości, który może w przyszłości sprawić, ze krąg agresji rozszerzy swój zasięg. Dzieje się tak bo osoba bita uczy się …bić.

Jak wiemy dzieci najwięcej lekcji wynoszą z obserwacji rodziców i ważnych dorosłych: ich zachowania, ich relacji z innymi, z nami, i wreszcie z ich własnymi uczuciami.. Czego uczy rodzic bijący? Oto kilka możliwych odpowiedzi:

• że złość można wyrazić agresją skierowaną ku innej osobie,
• że agresja jest dopuszczalna w kierunku silniejszy-słabszego, nigdy na odwrót,
• że bicie jest rewanżem, po którym wina zostaje odkupiona,
• i wreszcie, bijący rodzic daje swojemu dziecku informacje o własnej słabości i niemocy.

W efekcie czego, jego frustracja skierowała się przeciwko dziecku. Warto pamiętać, że dziecięce łzy po tzw. „klapsie” to nie są łzy wyrażające żal za swoje czyny, ani też najczęściej nie są to łzy z bólu. To są łzy z naruszenia godności. Ten żal nad sobą pozbawia dziecko jakże ważnej wewnętrznej analizy swojego postępowania. Pozwala natomiast na rozwój uporu i nieposłuszeństwa. Bite dziecko zacznie unikać robienia „niewłaściwej rzeczy” nie dlatego że już czuje, że poprzednim razem postąpiło źle. Ono zacznie unikać robienia „tej rzeczy” ze strachu, i to tylko wtedy, kiedy bijący jest w pobliżu, lub mógłby się dowiedzieć.

Nawet bardzo małe dziecko ma wrodzone poczucie własnej godności i cierpi, gdy jest ono naruszone. Bicie- i każda inna przemoc- mogą poważnie zaburzyć rozwój psychiczny, i moralny. Traktowanie dziecka  z szacunkiem jest wyrazem kultury osobistej dorosłego, ale przede wszystkim też warunkiem zdrowego rozwoju emocjonalnego dziecka. Jeżeli chcemy dziecko nauczyć szacunku nie ze strachu, czy pod presją, lecz takiego płynącego z głębokiego przekonania że każdy człowiek jest tego szacunku godny, powinniśmy od urodzenia zawsze traktować je z szacunkiem. Dziecko, któremu nie okaże się szacunku, nie zbuduje szacunku do samego siebie. A ten szacunek dla siebie jest warunkiem odczuwania i okazywania prawdziwego szacunku innym. Dzieci poniżane,  gdy dorosną poniżają. Dzieci bite, gdy dorosną- biją.

Za warty wspomnienia uważam też fakt że najczęściej biją mężczyźni i że biją…swoich synów, częściej niż córki. A więc to „nie żałowanie” pasa skutkuje czy nie? Udowodnione naukowo jest, że chłopcy od urodzenia są rzadziej przytulani i pocieszani niż dziewczęta. Mają być bardziej męscy i się nie mazgaić. Skutki tej ignorancji uczuć dorastających chłopców wciąż widać na ulicach po zmroku. To wciąż chłopcy najczęściej popadają w konflikt z prawem, wdają się częściej w bójki, są impulsywni i nadruchliwi.

Czy rodzicom odbierając prawo do bicia odbiera się prawo do słabości? Do chwilowego nie zapanowania nad sobą? Tak. Oczywiście prawdopodobnie zagorzali zwolennicy klapsa dalej w zaciszu domowym przyleją swojej kochanej latorośli. Różnicę czyni jednak fakt, że ta latorośl, kiedy już dorośnie dojdzie do wniosku: ”moi rodzice łamali prawo, nie zasłużyłem na to”, a nie do takiego do jakiego wielu wciąż dochodzi „no cóż skoro nic innego na mnie nie skutkowało…”

Czy rodzicowi, który nie potrafi inaczej radzić sobie z niewłaściwymi zachowaniami dziecka należy pomóc? Tak. Ale przede wszystkim pomóc w pracy nad sobą, a nie w pracy nad dzieckiem.

Czy fakt, ze w Polsce wciąż większość społeczeństwa przyznaje się do bicia dziecka (przynajmniej raz) nie powinien oznaczać, że większość z nas musiałaby przejawiać zaburzenia emocjonalne? Całe szczęście za efekt końcowy procesu „socjalizacja” odpowiedzialni są zarówno geny jak i środowisko. To, że ktoś w dzieciństwie bity wyrósł na porządnego człowieka nic nie znaczy.  Jedynie szkoda, że nie wiemy kim by ten ktoś był, gdyby nie był bity, jaki potencjał by rozwinął? O poziomie poczucia własnej wartości u Polaków pisać nie trzeba. To nasz najsłabszy punkt!

Nasi rodacy pytani o to, co jest dla nich w życiu najważniejsze, odpowiadają rodzina i zaraz obok DZIECI. Jesteśmy w stanie poświęcić dla nich tyle pieniędzy niezbędnych na utrzymanie, tyle godzin które spędzamy na dowożeniu ich na zajęcia dodatkowe. Kupujemy im ubrania, zabawki, mieszkanie, nawet samochód. Najtrudniej przychodzi nam obdarowanie naszych dzieci…czasem, cierpliwością i wiarą że wyrosną na wspaniałych ludzi. Zamiast poświęcić kilka tygodni na bycie z niemowlęciem i reagowanie na każde jego zwołanie poświęcamy ten czas na zarabianie pieniędzy na przyszłą jego edukację. Jeśli już zostajemy w domu to przeprowadzamy konieczny trening samodzielnego zasypiania/bawienia/pogodnej zgody na wszystkie nasze propozycje. Zamiast podejmując decyzję o dziecku zastanowić się czy mamy siłę w sobie do wychowania dziecka a także, opartą na trwałych i pozytywnych fundamentach osobowość, myślimy tylko o tym, czy starczy nam na ratę kredytu i paczkę pieluch. Zamiast poważnie zająć się pracą nad sobą (przecież nikt nie jest doskonały!), również rozwojem własnych umiejętności rodzicielskich, obmyślamy zajęcia rozwijające dla naszych coraz młodszych pociech….I to wszystko robimy w trosce o najwyższe dobro, jakim jest nasze dziecko…

Co zrobić, żeby nie spełniły się przepowiednie wróżące w niedalekiej przyszłości rozkwit branży psychiatrycznej i psychoterapeutycznej? Ja bym streściła to w tych kilku słowach: kochajmy swoje dzieci, inwestujmy w nie (czas i uwagę) i spodziewajmy się po nich wszystkiego co najlepsze!

_________________________________________________________________________

Anna Polek jest prywatnie matką dwójki dzieci, zawodowo pedagogiem i neuroterapeutą. Prowadzi Centrum Terapii Integros. Pracuje głównie z dziećmi mającymi problem z uwagą, kontrolą zachowania, posiadającymi trudności szkolne i emocjonalne, oraz upośledzonymi. W obszarze jej zainteresowań od lat jest również rodzina, jako środowisko wychowawcze, wspieranie rozwoju dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych, uwarunkowania osiągnięć szkolnych dziecka, a także wykorzystanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych wspierających terapię.

Aby wyjaśnić o co mi chodzi przyjrzyjmy się obydwu wersjom tego samego zdjęcia:

Tak wygląda krajobraz kiedy potrafimy odbierać go w stosunkowo dużej rozdzielczości, która pozwala rozróżnić dużo niuansów światła i koloru

A tak, jak w małej, kiedy nasze możliwości rozróżnienia są niewielkie.

Zadajecie sobie zapewne pytanie, co to ma wspólnego z naszą komunikacją werbalną?

Niestety bardzo wiele, bo moje obserwacje wykazują, że mnóstwo ludzi, zwłaszcza jeśli chodzi o przekazy poza ich specjalnością zawodową lub jakimś hobby, wykazuje w swoich reakcjach „subtelność” rozróżniania i reakcji (szczególnie emocjonalnych) zbliżoną niestety do tego dolnego obrazka.

Nie mam przy tym na myśli nieznajomości języka polskiego i niezrozumienia znaczenia poszczególnych użytych wyrazów, choć czasem zabawne jest patrzenie jak wielu polskich „dziennikarzy” nazywa np. każdy silniejszy wiatr huraganem :-)

Bardziej chodzi mi o częste sytuacje, kiedy zupełnie różne wyrażenia naszego rozmówcy powodują tę samą, nieadekwatną do zawartości przekazu, reakcję. Zdarza się to zarówno w miejscu pracy, jak i w życiu prywatnym.

W tym pierwszym bardzo często zdania „to wymaga dopracowania”, albo „powinieneś popracować nad umiejętnością X” powodują identyczną reakcję jak stwierdzenia „jesteś do niczego”, albo „należałoby cie zwolnić”. Przeważnie jest to kompletnie nieuzasadnione, a ludzie sami sobie robią „kuku” nadinterpretując taki przekaz.

To jest jeszcze „małym piwem” w porównaniu do tego, co często dzieje się w relacjach prywatnych.

Jak często stwierdzenie „nie mam teraz czasu dla ciebie” albo „potrzebuję teraz skupić się na czymś innym”  jest odbierane dokładnie tak samo jak powiedzenie „jesteś mi obojętna” lub wręcz „mam cię gdzieś”?

Weźmy dla przykładu taki przypadek, kiedy jedna osoba chce porozmawiać na jakiś temat, a drugiej chwilowo bardzo taka rozmowa nie odpowiada (bo np. ma coś innego do zrobienia, co wymaga sporego skupienia).

Rozsądnym zachowaniem  w takiej sytuacji jest pytanie do partnera „czy musimy akurat teraz porozmawiać na ten temat?”, co ma na celu ustalenie, czy istnieje konieczność natychmiastowego zajęcia się tematem, czy też może to trochę poczekać. Niby prosta sprawa, a jak reaguje wiele osób??
Zdarzyło mi się rozmawiać w bardzo inteligentnymi młodymi ludźmi, dla których zarówno powyższe pytanie jak i stwierdzenie „opowiadasz pierdoły” były równoważne i spowodowałyby taką samą reakcję!!! Jakie szkody w relacjach z innymi ludźmi, zwłaszcza bliskimi nam może spowodować taki brak subtelności rozróżniania przekazów??

U jakich ciekawych ludzi możemy się w ten sposób zdyskwalifikować jako potencjalni partnerzy??
W starszym pokoleniu, szczególnie wśród kobiet takie „uproszczone” reakcje były dość rozpowszechnione, ale najwyraźniej przeskoczyło to jakoś na ich dzieci i w podobny sposób przyczynia się do wielu ich problemów.

Dlatego gorąco zalecam przyjrzenie się własnym zachowaniom i w razie potrzeby popracowanie nad nimi. Jeżeli zauważycie coś takiego u partnera, to macie dość poważny problem, bo tacy ludzie niechętnie pod tym względem się zmieniają. Niektórzy moi rozmówcy, kiedy zwróciłem im uwagę to zjawisko usiłowali argumentować, że tak jest dobrze, bo zwiększa to „tajemniczość” i „spontaniczność” w relacji :-)